Czy leczenie ostrogi piętowej blokadą jest skuteczne i bezpieczne? Dowiedz się, jak leczyć ostrogę piętową!

Jeśli szukasz szybkiej odpowiedzi to: nie, nie jest bezpieczne, a skuteczność jest wysoka - jeśli chodzi o skutki (stan zapalny). Natomiast jest to ulga krótkotrwała, ryzykowna i w żaden sposób nie leczy przyczyn powstawania ostrogi piętowej.

Ostrogi piętowe - czyli co? Jak wygląda ostroga piętowa?

Ostroga piętowa, czyli entezofit (narośl kostna), może, ale nie musi pojawić się jako efekt zapalenia rozcięgna podeszwowego. Widoczna jedynie na zdjęciu RTG, sama w sobie nie powoduje dolegliwości bólowych.

Inaczej mówiąc, ostroga piętowa to objaw, zapalenie rozcięgna to przyczyna.

Niestety, zapalenie rozcięgna podeszwowego jest potocznie (choć błędnie) nazywane ostrogą piętową. Rzadziej, ale też się to zdarza, mylone jest jako zapalenie powięzi podeszwowej a u dzieci ze schorzeniem "pięta Haglunda". Wiele osób używa zamiennie "ostroga piętowa" oraz "zapalenie rozcięgna podeszwowego", a nawet w piśmiennictwie przeważa termin ostroga piętowa.

A czym jest rozcięgno podeszwowe i na czym polega jego stan zapalny?

Rozcięgno podeszwowe to mocna, włóknista struktura tkanki łącznej przypominająca taśmę rozciągającą się od przyczepu guza kości piętowej a palcami. Zbudowana jest z włókien kolagenowych. Główne funkcje rozcięgna to wsparcie łuku stopy, amortyzacja wstrząsów oraz wsparcie stopy w fazie jej przetaczania podczas chodu czy biegu.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest to stan, w którym nie tyle dochodzi do zapalenia, ale do zwyrodnienia rozcięgna i okolicznych tkanek w obrębie części przyśrodkowej kości piętowej. Często zmiany zwyrodnieniowe rozwiją się w wyniku przewlekłego mikrourazu, mikropęknięcia i wtórnej degeneracji struktury, których przyczyną może być nadmierne obciążenie pięty, szczególnie u osób uprawiających bieganie lub cierpiących na otyłość.

Sama nazwa „zapalenie” rozcięgna podeszwowego sugeruje stan zapalny, który jeśli występuje, to również jako objaw wtórny. Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest to zwyrodnienie i martwica włókien kolagenowych rozcięgna. Guz kości piętowej reaguje na niewydolność rozcięgna i przeciążenia kalcyfikacją (zwapnieniem) i powstaje narośl kostna, znana jako ostroga piętowa.

Objawy ostrogi piętowej i przyczyny zapalenia rozcięgna

To schorzenie powoduje uciążliwe dolegliwości i charakteryzuje się odczuwaniem bólu oraz sztywności w obrębie pięty (dokładniej w okolicy guza piętowego), zwłaszcza po pierwszych krokach rano lub po dłuższym okresie odpoczynku. Odczuwalny może też być przykurcz mięśni łydki.

Nieleczona ostroga piętowa może prowadzić do poważnych problemów z chodzeniem.

Ostroga piętowa - przyczyny zapalenia rozcięgna podwszwowego

Istnieje kilka przyczyn, które mogą prowadzić do rozwoju ostrogi piętowej i stanu zapalnego rozcięgna podeszwowego:

• Przeciążenie stopy: długotrwałe stanie lub chodzenia po twardym podłożu, praca w pozycji stojącej.
• Nadmierna aktywność fizyczna, zwłaszcza wykonywanie powtarzających się ruchów z dużym obciążeniem.
• Otyłość, ponieważ powoduje ona większe obciążenie na stopy i nogi.
• Źle dobrane obuwie, które nie zapewnia odpowiedniego wsparcia i amortyzacji (np. obuwie na wysokim obcasie lub przeciążające kość piętową)
• Brak opieki podologicznej
• Urazy w okolicach pięty (kości piętowej), powięzi podeszwowej, ścięgna achillesa, stawie kolanowym, ale też inne kontuzje jak np. przykurcz mięśni łydki.

Blokada w leczeniu ostrogi piętowej i zapalenia rozcięgna

Coraz częściej pacjenci pytają lekarzy o metodę łagodzącą ból w postaci blokady sterydowej. Blokada polega na podaniu pacjentowi zastrzyku w okolice rozcięgna podeszwowego w warunkach ambulatoryjnych.

Głównym składnikiem są syntetyczne kortykosteroidy. Są to m.in. kortyzol, triamcynolon, betametazon  i deksametazon, czyli leki sterydowe, które wykazują silne działanie przeciwzapalne i blokują przewodnictwo nerwowe w obszarze występowania bólu. Blokada zawiera również środki znieczulające jak lidokainę lub bupiwakainę, a ich główną rolą jest rozpuszczenie sterydu oraz zmniejszenie dyskomfortu podczas zabiegu.

Leczenie bólu pięty blokadą sterydową stosowana już od lat 50-tych.

Zastrzyki kortykosteroidowe są stosowane w leczeniu bólu pięty od ok. 1950 roku. Zalety wstrzykiwań kortykosteroidów charakteryzują się stosunkowo niskim kosztem, niską złożonością i szybkim łagodzenie bólu.

Czy blokada leczy zapalenie rozcięgna?

NIE. Zastrzyk jest jedynie środkiem przeciwzapalnym, który szybko zmniejsza dolegliwości bólowe. Nie leczy on przyczyny bólu, a jego skutki.

Ostroga piętowa a blokada - dlaczego specjaliści odradzają?

Ortopedzi, fizjoterapeuci i podolodzy odradzają stosowanie blokady na zapalenie rozcięgna (potocznie zwanego ostrogą piętową) z kilku powodów:

• Brak badań potwierdzających skuteczność. Pomimo wielu dostępnych metod leczenia, nie ma wystarczających dowodów naukowych na skuteczność blokady w leczeniu zapalenia rozcięgna. Dane naukowe o niskiej jakości świadczą o tym, że miejscowe zastrzyki steroidowe w porównaniu z placebo lub brakiem leczenia mogą nieznacznie zmniejszyć ból pięty krótkoterminowo -  do jednego miesiąca, ale nie ma potwierdzenia pozytywnych efektów długoterminowych.
• Potencjalne działania niepożądane. Blokada polega na wstrzyknięciu leków przeciwzapalnych, sterydów bezpośrednio do obszaru „zapalenia”. Może to prowadzić do działań niepożądanych, takich jak infekcje, uszkodzenie tkanek, zwiększenie bólu, utrata czucia, utrata pigmentacji skóry czy osłabienie struktur stawowych.
• Brak długotrwałego efektu. Nawet jeśli blokada przyniesie początkową ulgę od bólu, nie jest to trwałe rozwiązanie. Zapalenie rozcięgna podeszwowego wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje odpowiednią rehabilitację, zmianę nawyków i sposobu chodzenia oraz wzmocnienie mięśniowych struktur podtrzymujących stopę.
• Leczenie objawowe, a nie przyczynowe. Blokada może złagodzić ból pięty czy ból stopy, ale nie rozwiązuje podstawowego problemu, którym jest nadmiernie naprężone i osłabione rozcięgno podeszwowe. Bez leczenia przyczynowego ryzyko nawrotu zapalenia jest wysokie.

Dwie najczęstsze komplikacje po wstrzyknięciu blokady

1. Naderwanie bądź zerwanie rozcięgna podeszwowego Badania (10, 11, 12) wskazują, że występowanie tej komplikacji to od 2,4% do 6,7% pacjentów, którzy otrzymali średnio 2,67 zastrzyków, a ich BMI (body mass index) wynosił 38,6 kg/m2
2. Zanik poduszki tłuszczowej pięty

Czy warto oprzeć leczenie ostrogi piętowej o blokadę?

W związku z tym, lekarze zalecają stosowanie innych metod, takich jak fizjoterapia, ćwiczenia wzmacniające, odpowiednie wkładki ortopedyczne, zmiana obuwia, techniki masażu i rozciąganie, falę uderzeniową, które mają bardziej trwały efekt i minimalizują ryzyko działań niepożądanych.

Część lekarzy uważa również, że bardziej korzystnym zastrzykiem na zapalenie rozcięgna podeszwowego jest osocze bogatopłytkowe (PRP - Platelet Rich Plasma), które pobudza procesy regeneracji tkanek, tworzenia nowych naczyń krwionośnych oraz produkcji kolagenu. Ale PRP, proloterapia, użycie toksyny botulinowej typu A czy suche igłowanie, które w okresie powyżej 6 miesięcy wykazuje niższy poziom odczuwalnego bólu niż w przypadku blokady sterydowej, to już metody na kolejny artykuł.

Ostroga piętowa - leczenie. Jak prawidłowo leczyć ostrogę piętową i uporać się z zapaleniem rozcięgna podeszwowego?

Najpierw specjalistyczna konsultacja!

Jeśli odczuwasz długotrwały ból pięty i podejrzewasz, że występuje u Ciebie ostroga piętowa, najlepiej skonsultować się z wykwalifikowanym ortopedą, który może dokładnie ocenić stan pacjenta (np. ocenić stan na zdjęciu rentgenowskim) i zalecić odpowiednie leczenie. Ponadto, regularne stosowanie działań konserwatywnych (leczenie zachowawcze), takich jak ćwiczenia rozciągające, zmiana obuwia, wkładki ortopedyczne, opaski kompresyjne itp., może przynieść znaczącą ulgę i skrócić czas regeneracji i leczenia ostrogi piętowej.

Opieka podologiczna w odniesieniu do ostrogi piętowej i zapalenia rozcięgna

Mówimy tu o opiece podologicznej zapewniającej eliminowanie lub minimalizowanie skutków innych schorzeń w obrębie stopy jak odciski, modzele, stopa cukrzycowa, reumatyczne zapalenie stawów etc., które mogą być wtórną przyczyną zapalenia rozcięgna ze względu na zmianę wzorca chodu jako efektu unikania dolegliwości bólowych wywołanych wspomnianymi dolegliwościami.

Poza tym w ramach opieki podologicznej mówimy również o zaopatrzeniu ortycznym na  przykład we właściwe wkładki ortopedyczne używane profilaktycznie, leczniczo lub rehabilitacyjnie. Podolog często bywa lekarzem pierwszego kontaktu, jeśli chodzi o ostrogi piętowe.

Leczenie ostrogi piętowej

Chociaż zapalenie rozcięgna podeszwowego może być bardzo bolesne, należy pamiętać, że istnieją skuteczne metody pozwalające skutecznie wyleczyc ostrogę piętową. Część z nich to domowe sposoby, które mogą być stosowane samodzielnie, część pod okiem specjalisty lub dzięki jego wskazówkom, a część w w specjalistycznych gabinetach:

Odpoczynek

Ograniczenie aktywności fizycznej może pomóc w zmniejszeniu bólu i „zapalenia”. W przypadku ostrogi piętowej ważne jest, aby dać stopie czas na regenerację i unikać działań, które mogą nasilić objawy.

Zimne okłady

Stosowanie lodu na ostrogi piętowe przez około 15-20 minut może pomóc w zmniejszeniu bólu i obrzęku. Powtarzanie tego kilka razy dziennie może przynieść znaczne zmniejszenie dolegliwości bólowych.

Ćwiczenia rozciągające

Wykonywanie ćwiczeń (na całą stopę!), które wzmacniają i rozciągają rozcięgno podeszwowe oraz rozluźniaja mięśnie łydki oraz ścięgno Achillesa, może zredukować dolegliwości bólowe i zmniejszenie napięcia. Wskazane jest wykonywanie ćwiczeń porannych i wieczornych oraz rozciąganie stopy zanim rozpoczniesz jakąkolwiek inna aktywność fizyczną.

Noszenie odpowiednio dobranego obuwia

Wybór obuwia, które zapewnia odpowiednie wsparcie i amortyzację kości piętowej, jest niezwykle ważne dla osób z ostrogą piętową. Należy unikać wysokich obcasów i klapek, a zamiast tego wybrać buty stabilne i dobrać do nich właściwe, dynamiczne wkładki.

Wkładki ortopedyczne

Wybór właściwych dynamicznych wkładek ortopedycznych będących bezpiecznym produktem medycznym dedykowanym do leczenia ostrogi piętowej (FootWave™ OSTROGA PIĘTOWA) lub indywidualnej FootWave™ PROFESSIONAL. Nie tylko amortyzują kość piętową i dbają o wysklepienie podeszwowej części stopy (łuk podłużny stopy, wysklepienie metatarsalne), ale przede wszystkim leczą przyczyny powstawania ostrogi piętowej.

FootWave™ OSTROGA PIĘTOWA

BÓL PIĘTY, ZAPALENIE ROZCIĘGNA PODESZWY, OSTROGA...

164,00 zł Zobacz więcej

FootWave™ SUPPORT

NADMIERNA PRONACJA, BÓLE PRZECIĄŻENIOWE, STOPA...

131,00 zł Zobacz więcej

FootWave™ SUPPORT 3/4

PŁASKOSTOPIE, KOŚLAWOŚĆ STÓP I KOLAN

109,00 zł Zobacz więcej

Fizjoterapia

niektórych przypadkach rehabilitacja ostrogi piętowej może być korzystna w łagodzeniu bólu i poprawianiu zakresu ruchu w stopie. Specjalista może zalecić różne techniki, takie jak ćwiczenia na ostrogę piętową (ćwiczenia rozciągające), terapia manualna, masaż powięzi podeszwowej, ścięgna achillesa i mięśni łydki, zabiegi fizykoterapeutyczne jak ultradźwięki czy elektrostymulację mięśni oraz niezwykle polecana w ostatnim czasie fala uderzeniowa. Należy pamiętać, że nie wszystkie z tych metod bedą skuteczne (np. pole magnetyczne).

Kompresja

Dzięki poprawie krążenia następuje szybsza regeneracja tkanek rozcięgna podeszwowego, a stabilizacja stopy zapewnia ochronę i wsparcie rozcięgna. Dobrym wyborem będą opaski OS1st FS6 lub FS4 dedykowane na ostrogę piętową.

OS1st FS6+ łydka i staw skokowy

Produkt sprzedawany jako para.

253,00 zł Zobacz więcej

OS1st FS4+ łydka i staw skokowy

Produkt sprzedawany jako para.

253,00 zł Zobacz więcej

OS1st FS6 Staw skokowy

 Produkt sprzedawany jako para.

161,00 zł Zobacz więcej

Leczenie farmakologiczne - leki przeciwzapalne NLPZ

W przypadkach, gdy leczenie zachowawcze daje zbyt słabe efekty, można zastosować terapię farmakologiczną. Polega ona na podawaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Ich działanie polega na redukcji bólu i stanu zapalnego.

Ostroga piętowa a badania dotyczące wybranych metod leczenia

Zgodnie z badaniami nie ma jednoznacznej odpowiedzi, która z metod powinna być wiodąca w leczeniu, gdy dokuczają nam ostrogi piętowe. Poza tym należy rozróżnić efekty krótko- i długoterminowe, a także różnicę pomiędzy leczeniem przyczyn zapalenia podeszwowego, a skutku, w postaci dolegliwości bólowych.

Uważa się, że wkładki ortopedyczne zmniejszają objawy zapalenia rozcięgna poprzez zmniejszenie obciążenia powięzi, zapewniając przy tym wsparcie łuku przyśrodkowego i zmniejszenie pronacji stopy. (Badania: 1, 2), ćwiczenia oparte na rozciaganiu przynoszą pozytywne efekty przy dłuższym okresie stosowania (Badania: 3,4,5).

Używanie NLPZ może zwiększyć ulgę w bólu i poprawić swobodę poruszania się w połączeniu z leczeniem zachowawczym (Badania: 6), zabiegi fizykoterapeutyczne, jak terapia falą uderzeniową wywołuje znaczną poprawę (Badanie: 7).

Ostroga piętowa - leczenie przyczyn powstawania zapalenia rozcięgna gwarantem długotrwałych pozytywnych efektów terapii

Przegladając wyniki przeprowadzonych badań mamy chęć zasugerowania, aby:

• Stosować holistyczne podejście w terapii leczenia zapalenia rozcięgna, szukając przyczyn dlaczego u Pacjenta powstała ostroga piętowa lub ostrogi pietowe
• Wybierać metody leczenia na ostrogi piętowe, które leczą przyczyny pojawienia się zapalenia rozcięgna podeszwowego jak: zaburzenia biomechaniki w postaci nieprawidłowego ruchu 3D stawu skokowego, niewłaściwe ustawienia stóp czy przeciążenia, które to metody będą przynosiły długotrwałe pozytywne efekty
• Nie skupiać się jedynie na chęci szybkiego zniwelowania bólu, który jest jedynie skutkiem tej dolegliowści i może przynosić pozytywne efekty krótkoterminowe i skutki uboczne w ujęciu długoterminowym. Ostroga piętowa to nie katar!

Indywidualny plan leczenia na ostrogi piętowe

Pamiętajmy również, że w razie poważniejszych objawów ostrogi piętowej, które nie ustępują po stosowaniu domowych metod, zawsze warto skonsultować się z lekarzem specjalistą. Ortodopeda lub fizjoterapeuta będą w stanie przeprowadzić bardziej precyzyjną diagnozę, zidentyfikować przyczyny zapalenia rozcięgna podeszwowego i zaproponować indywidualny plan leczenia.

Leczenie wymaga czasu i cierpliwości, ale z odpowiednim podejściem, większość osób może znacznie poprawić swoje zdrowie i jakość życia.

Ostatecznym krokiem w leczeniu ostrogi piętowej, jeśli wszystkie inne metody zawiodą, jest rozważenie interwencji chirurgicznej, ale o tym może zadecydować tylko lekarz specjalista.

Interwencja chirurgiczna, czyli operacja ostrogi piętowej

Gdy występuje ostroga piętowa, zabieg chirurgiczny w przypadku zapalenia rozcięgna polega na częściowym przecięciu rozcięgna w obrębie guza kości piętowej w celu zmniejszenia obciążenia przenoszonego na jego przyczep. Jest to ostateczny krok w leczeniu rozcięgna podeszwowego i niestety może prowadzić do negatywnych skutków jak spłaszczenie łuku podłużnego stopy (płaskostopie podłużne) czy przerwanie mikroskopijnych połączeń nerwowych, które znajdują się w okolicy przyczepu rozcięgna.

Ostroga piętowa jako sama narośl kostna bywa również usuwana w trakcie zabiegu, ale nie jest to regułą.

Bibliografia:

1. The real risks of steroid injection for plantar fasciitis, with a review of conservative therapies, Yusuf Ziya Tatli, Sameer Kapasi, 2009
2. The effectiveness of corticosteroid injection in the treatment of plantar fasciitis
3. Teck Wee Andrew Ang, Singapore Med J. 2015 
4. Cortisone Injections For Plantar Fasciitis – Know the Risks!, 2019
5. Osocze bogatopłytkowe PRP – www.luxmed.pl
6. Injected corticosteroids for treating plantar heel pain in adults, Judy A David, Venkatesan Sankarapandian, Prince RH Christopher, Ahana Chatterjee, Ashish S Macaden, 2017
7. Comparison of dry needling and steroid injection in the treatment of plantar fasciitis: a single-blind randomized clinical trial. Rastegar S, Baradaran Mahdavi S, Hoseinzadeh B, Badiei S.  Int Orthop. 2017
8. Plantar Fasciitis Thomas Trojian, and Alicia K. Tucker, 2019

Badania:

1. Landorf KB, Keenan AM, Herbert RD. Effectiveness of foot orthoses to treat plantar fasciitis: a randomized trial. Arch Intern Med. 2006;
2. Baldassin V, Gomes CR, Beraldo PS. Effectiveness of prefabricated and customized foot orthoses made from low-cost foam for noncomplicated plantar fasciitis: a randomized controlled trial. Arch Phys Med Rehabil. 2009
3. DiGiovanni BF, Nawoczenski DA, Lintal ME, Moore EA, Murray JC, Wilding GE, et al. Tissue-specific plantar fascia-stretching exercise enhances outcomes in patients with chronic heel pain. A prospective, randomized study. J Bone Joint Surg. 2003;
4. Digiovanni BF, Nawoczenski DA, Malay DP, Graci PA, Williams TT, Wilding GE, et al. Plantar fascia-specific stretching exercise improves outcomes in patients with chronic plantar fasciitis. A prospective clinical trial with two-year follow-up. J Bone Joint Surg. 2006;
5. Radford JA, Landorf KB, Buchbinder R, Cook C. Effectiveness of calf muscle stretching for the short-term treatment of plantar heel pain: a randomised trial. BMC Musculoskelet Disord. 2007;
6. Donley BG, Moore T, Sferra J, Gozdanovic J, Smith R. The efficacy of oral nonsteroidal anti-inflammatory medication (NSAID) in the treatment of plantar fasciitis: a randomized, prospective, placebo-controlled study. Foot Ankle Int. 2007;
7. Ogden JA, Alvarez RG, Levitt RL, Johnson JE, Marlow ME. Electrohydraulic high-energy shock-wave treatment for chronic plantar fasciitis. J Bone Joint Surg. 2004;
8. Lapidus PW, Guidotti FP. Local injections of hydrocortisone in 495 orthopedic patients. Ind Med Surg. 1957
9. Kim C, Cashdollar MR, Mendicino RW, Catanzariti AR, Fuge L. Incidence of plantar fascia ruptures following corticosteroid injection. Foot Ankle Spec. 2010;
10. Acevedo JI, Beskin JL. Complications of plantar fascia rupture associated with corticosteroid injection. Foot Ankle Int. 1998
11. Brinks A, Koes BW, Volkers AC, Verhaar JA, Bierma-Zeinstra SM. Adverse effects of extra-articular corticosteroid injections: a systematic review. BMC Musculoskelet Disord. 2010;